Ἀριθμ. Πρωτ. 191/2023
Ἀρχιεπισκοπικὴ ἐγκύκλιος γιὰ τὴν ἡμέρα πένθους γιὰ τὴν Ἁγία Σοφία.
30 Ἰουλίου 2023
Πρὸς τοὺς Σεβασμιωτάτους καὶ Θεοφιλεστάτους Ἀρχιερεῖς, τοὺς Εὐλαβεστάτους Ἱερεῖς καὶ Διακόνους, τοὺς Μοναχοὺς καὶ τὶς Μοναχές, τοὺς Προέδρους καὶ τὰ Μέλη τῶν Κοινοτικῶν Συμβουλίων, τοὺς Ἐντιμολογιωτάτους Ἄρχοντες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τὰ μέλη τῆς Ἡγεσίας τῶν 100, τὰ Ἡμερήσια καὶ Ἀπογευματινὰ Σχολεῖα, τὶς Φιλοπτώχους Ἀδελφότητες, τὴ Νεολαία, τὶς Ἑλληνορθόδοξες Ὀργανώσεις καὶ ὁλόκληρο τὸ Χριστεπώνυμο πλήρωμα τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀμερικῆς.
«Ἡ Σοφία ᾠκοδόμησεν ἑαυτῇ οἶκον» (Παροιμίαι 9:1).
Προσφιλεῖς ἀδελφοὶ καὶ ἀδελφὲς ἐν Κυρίῳ,
Ὁ ναὸς τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας, ἡ Ἁγία Σοφία στὴν Κωνσταντινούπολη, εἶναι τὸ ζωντανὸ μνημεῖο τῆς δόξης τῆς ὀρθοδοξίας μας, ἀλλὰ καὶ τὸ ὁρατὸ σύμβολο τῆς λειτουργικῆς τελειότητας τῆς ἐκκλησίας μας. Ἂν καὶ ἔχουν περάσει τόσοι αἰῶνες λειτουργίας τοῦ μνημείου, ἀλλότριας πρὸς τὸ σκοπὸ γιὰ τὸν ὁποῖο ἀρχικὰ οἰκοδομήθηκε, τὸ μνημεῖο ἐξακολουθεῖ νὰ προξενεῖ τὸν παγκόσμιο θαυμασμό. Ἡ 24η Ἰουλίου 2020, ἡμέρα κατὰ τὴν ὁποία ἔγινε ἡ μετατροπή του, γιὰ δεύτερη φορά, σὲ ἰσλαμικὸ τέμενος (ἡμέρα ποὺ συμπίπτει νὰ εἶναι ἡ ἐπέτειος τῆς ὑπογραφῆς τῆς Συνθήκης τῆς Λωζάνης) ἀποτελεῖ, ὄχι μόνο γιὰ ὅλους τοὺς ὀρθοδόξους χριστιανοὺς, ἀλλὰ καὶ γιὰ κάθε σκεπτόμενο ἄνθρωπο ποὺ σέβεται τὰ θρησκευτικὰ δικαιώματα, ἡμέρα περισκέψεως καὶ μεγίστης θλίψεως. Ὅπως εἶναι προφανές, δὲν ὑπῆρχε καμμία λατρευτικὴ ἀνάγκη μετατροπῆς τῆς Ἁγίας Σοφίας καὶ πάλι σὲ τέμενος, καθὼς ὑπάρχει πληθώρα τεμένων στὴ σύγχρονη Κωνσταντινούπολη. Ἡ ἀπόφαση μετατροπῆς της σὲ τζαμὶ ἔγινε πρὸς ἐκμετάλευση τοῦ θρησκευτικοῦ συναισθήματος γιὰ καθαρὰ πολιτικοὺς λόγους.
Τρία χρόνια μετά, συνεχίζουμε νὰ ἐλπίζουμε καὶ νὰ προσπαθοῦμε γιὰ τὴν ἀναθεώρηση τῆς ἀπόφασης αὐτῆς καὶ τὴς ἐπαναλειτουργίας τοῦ μνημείου, τουλάχιστον ὡς μουσείου, ὥστε νὰ ἀποδοθεῖ καὶ πάλι στὴν παγκόσμια κοινότητα αὐτὸ τὸ ἀπαράμιλλο θαῦμα τῆς βυζαντινῆς τεχνοτροπίας, ἀναδεικνύοντας τὸν ἀρχικὸ σκοπὸ γιὰ τὸν ὁποῖο τέθηκε ὁ θεμέλιος λίθος τοῦ Οἴκου τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας. Γιατὶ καὶ «οἱ λίθοι κεκράξονται» (Λουκᾶ 19:40), ὅπως εἶπε ὁ Κύριος κατὰ τὴν εἴσοδό του στὴν Ἰερουσαλὴμ τὴν Κυριακὴ τῶν Βαΐων, καὶ αὐτὲς οἱ κραυγὲς μέσα ἀπὸ τοὺς αἱματοβαμμένους τοίχους τῆς Ἁγίας Σοφίας ἀπὸ τοὺς αἰῶνες φωνάζουν γιὰ δικαιοσύνη καὶ σεβασμὸ τῶν μειονοτήτων στὴ σύγχρονη Τουρκικὴ Δημοκρατία.
Ἂς προσευχηθοῦμε θερμὰ ὥστε ὁ ναὸς τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας μὲ τὸν ἐκπληκτικὸ τροῦλο του, γιὰ τὸν ὁποῖο ὁ ἱστορικὸς Προκόπιος λέει ὅτι φαίνεται σὰν νὰ κρέμεται ἀπὸ τὸν οὐρανὸ μὲ τὶς ἀκτίνες τοῦ φωτός, νὰ γίνει ξανὰ χῶρος φιλόξενος γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Μέχρι τὸν ἐρχομὸ τῆς χαρμόσυνης αὐτῆς ἡμέρας, ἂς συνεχίσουμε τὶς προσπάθειές μας μὲ νηστεία καὶ προσευχὴ καὶ ἂς οἰκοδομήσουμε στὴν καρδιά μας οἶκο σοφίας, λατρεύοντας τὸ Θεὸ μὲ πνεῦμα ἀγάπης καὶ καταλλαγῆς πρὸς τοὺς ἀδελφούς μας.
Μετὰ πατρικῶν ἐν Κυρίῳ εὐχῶν,
† ὁ Ἀμερικῆς Ἐλπιδοφόρος