Αριθ. Πρωτ.     05/ 03
 

Εορτή των Τριών Ιεραρχών

και     Ημέρα των Ελληνικών Γραμμάτων

 

«Το λοιπόν, αδελφοί, όσα εστίν αληθή,

Όσα σεμνά, όσα δίκαια, όσα αγνά,

Όσα προσφιλή, όσα εύφημα, εί τις αρετή

Και εί τις έπαινος, ταύτα λογίζεσθε.»                

Απόστολος Παύλος, Προς Φιλιππησίους 4:8

 

Προς τους Σεβασμιωτάτους  και  Θεοφιλεστάτους Αρχιερείς, τους Ευλαβεστάτους Ιερείς και Διακόνους, τους Μοναχούς και Μοναχές, τους Προέδρους και Μέλη των Κοινοτικών Συμβουλίων των Ελληνικών Ορθοδόξων Ενοριών, τα Ημερήσια και Απογευματινά Σχολεία, τις Φιλοπτώχους Αδελφότητες, την Νεολαία, τις Ελληνορθόδοξες Οργανώσεις και ολόκληρο το Χριστεπώνυμον πλήρωμα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αμερικής.

Αδελφοί και Αδελφές εν Χριστώ,

Οι λόγοι του Αριστοτέλους στη Μεταφυσική του (1:1) είναι χαρακτηριστικοί της Ελληνικής διανοήσεως: «Όλοι οι άνθρωποι εκ φύσεως επιζητούν την γνώση. Ενδεικτικό αυτού του γεγονότος είναι η ευχαρίστηση την οποία απολαμβάνουμε μέσω των αισθήσεών μας. Επιπλέον, πέραν της χρησιμότητός των, εκτιμώνται γι' αυτήν καθεαυτήν την ύπαρξή των. Περισσότερον δε, εκτιμάται η όραση».     Διότι με την βοήθεια της οράσεως και των άλλων αισθήσεων, λέγει ο Αριστοτέλης σχηματίζεται η μνήμη. Από τη μνήμη προέρχεται η εμπειρία, και μέσω της εμπειρίας δυνάμεθα να διαμορφώσουμε κρίσεις επί θεμάτων τα οποία άπτονται παγκοσμίων αληθειών, οι οποίες οδηγούν στην αληθινή γνώση.

Η ενασχόληση με το ωραίο και το αγαθόν αποτελεί λοιπόν αναπόσπαστη μέριμνα του ανθρώπου ο οποίος αγαπά τη γνώση. Αναζητούμε την ωραιότητα σε αντικείμενα κάλλους όχι μόνο για την χαρά που προσφέρουν στις αισθήσεις μας, ούτε ουσιαστικά για την αισθητική ευχαρίστηση του νου, αλλά για την καλλιέργεια της ψυχής μας, και την διαμόρφωση του εσωτερικού κόσμου μας στην αναζήτηση του υπέροχου. Ήταν αυτή ακριβώς η αναζήτηση για μια ανώτερη ποιοτικά ζωή η οποία έδωσε ώθηση στα πολλαπλά επιτεύγματα της αρχαίας Ελληνικής τέχνης και αρχιτεκτονικής.

Αυτή την ίδια ιδέα της ουσιαστικής μορφώσεως της ψυχής και της αναπτύξεως της εσωτερικής ομορφιάς ανακαλύπτουμε στην προοπτική που εκφράσθηκε από τους Πατέρας της Ορθοδόξου  Εκκλησίας, καί ιδιαιτέρως στη σκέψη των Τριών Μεγάλων Ιεραρχών και Οικουμενικών Διδασκάλων, Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου καί  Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Αυτοί οι Άγιοι Πατέρες επανειλημμένως μας καλούν να παρατηρούμε, να δίνουμε μεγαλύτερη προσοχή, και να σκεπτόμεθα τα πράγματα και τον κόσμο που μας περιβάλλει, ως μέσο για ν' ανέλθουμε την κλίμακα των αρετών στην πορεία μας προς το θεϊκό.  Οι Τρεις Ιεράρχαι επιμένουν ότι η προσεκτική εξέταση ακόμη και των λεπτομερειών του φυσικού κόσμου μας αποζημιώνει πλουσίως με την μορφή πνευματικής προόδου.

Επαινώντας τη δύναμη της διά των αισθήσεων αντιλήψεως και την πνευματική δυνατότητα της οράσεως, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος υπερβαίνει σε ενθουσιασμό και αυτόν τον Αριστοτέλη όταν γράφει: Ο άνθρωπος είναι πολυτιμώτερος από ολόκληρη την κτίση, και ο οφθαλμός είναι το πολυτιμώτερο μέλος του σώματός μας. Όταν οι οφθαλμοί τυφλωθούν τότε φεύγει και η γνώση, διότι διά των οφθαλμών εγνωρίσαμε τον Θεόν όπως γράφει και ο Απόστολος Παύλος, «οι αόρατες ιδιότητες του Θεού, αφ' ότου εκτίσθη ο κόσμος, βλέπονται καθαρά διά μέσου της θεωρήσεως των δημιουργημάτων» (Ρωμ. 1:20). Επομένως ο οφθαλμός δεν είναι του σώματος μόνον φως αλλά προ του σώματος και της ψυχής. Γι' αυτόν τον λόγο και ο οφθαλμός έχει τοποθετηθή σε μιαν υπέροχη ανωτάτη θέση, και του έλαχε η προεδρία επί των άλλων αισθήσεων (Ομιλία περί του Ιωάννου 9:2).

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος συμφωνεί με τον Χρυσόστομο όταν ομιλεί στους θεολογικούς του λόγους περί της αναζητήσεως του Θεού από την πνευματική μας ύπαρξη, η οποία όμως αναζήτηση συναντά εμπόδια λόγω της σωματικής μας υποστάσεως. Γι' αυτό και η διάνοιά μας, διψασμένη από τον πόθο προσπαθεί με άλλο τρόπο να γνωρίση τον Θεό, καταφεύγοντας στην εξέταση της τάξεως η οποία επικρατεί στην κτίση. Έτσι «διά του κάλλους των ορωμένων και διά της ευταξίας αγωνίζεται να γνωρίση τον Θεόν και με οδηγό την όραση να φθάση σ' αυτά που είναι υψηλότερα της οράσεως, προσέχοντας όμως να μη χάση τον Θεόν λόγω της μεγαλοπρεπείας των ορατών πραγμάτων» (Λόγος 28:13).

Στο ίδιο πνεύμα ο Μέγας Βασίλειος εύχεται στους ακροατάς του: Είθε ο Θεός να σας χαρίση την γνώση της αληθείας Του ώστε να υψωθήτε από τα ορατά πράγματα στον αόρατο Θεό. Είθε το μεγαλείο και η ομορφιά των κτισμάτων να σας δώση την σωστή ιδέα περί του Δημιουργού των (Ομιλίαι εις την Εξαήμερον 2.10).      Τέτοια χαρμόσυνη απόλαυση στη θέα της δημιουργίας του Θεού διαποτίζει το έργο των Τριών Ιεραρχών. Εμείς, τα πνευματικά τέκνα των, ωφείλουμε να επιδεικνύουμε μεγαλύτερο ζήλο στην θεώρηση του ωραίου και του αγαθού ειδικά στην εποχή μας, και εν μέσω των συγχρόνων περιστάσεων, βυθισμένοι όπως συχνά είμεθα σε έναν πολιτισμό που χαρακτηρίζεται από έλλειψη καλαισθησίας και κακογουστιά. Τα σπίτια μας, τα σχολεία μας, οι ιεροί Ναοί μας και τα ιδρύματά μας του Ελληνικού πολιτισμού και παιδείας πρέπει ν' αποτελούν χώρους εμφανούς ωραιότητος - μέσω έργων τέχνης και φύσεως, μέσω ισορροπίας και ρυθμισμένης τάξεως, και μέσω της αξιοπρεπείας η οποία πηγάζει από την μετριοπάθεια και την αγιότητα. Οι Ελληνες πρόγονοί μας κατέβαλαν τεράστιες θυσίες προσφέροντας τις ικανότητες και την υλική των βοήθεια με σκοπό να τοποθετήσουν τους εαυτούς των μέσα σε περιβάλλοντα γεμάτα με πρότυπα του άριστου και του κάλλιστου τα οποία τους ενέπνεαν και τους οδηγούσαν σε μια ζωή αρετής. Ως συνεχισταί της πλουσίας κληρονομιάς των Ελληνικών Γραμμάτων και του Ελληνικού Πολιτισμού, είμαστε υποχρεωμένοι να προσπαθούμε να έχουμε πάντοτε ενώπιόν μας πράγματα και πρότυπα υπέροχα, τα οποία θα μας οδηγούν  στην αλήθεια, τη σοφία και τη γνώση του Θεού. Πρωτίστως όμως, πρέπει να εμφυτεύσουμε στα παιδιά μας την παράδοση της Ορθοδόξου Πίστεως και της Ελληνικής σοφίας, για να μάθουν και εκείνα να εκτιμούν και να αναζητούν την ωραιότητα η οποία ανυψώνει την καρδιά και τον νου στον Θεό. Διότι από την θέα του μεγαλείου και της ωραιότητος των κτισμάτων προέρχεται η αντίστοιχη γνώση μας περί του Δημιουργού του κόσμου (Σοφία Σολομώντος 13:5).

Είθε αυτή η 30ή Ιανουαρίου 2003, η  Εορτή των Τριών Ιεραρχών και Ημέρα των Ελληνικών Γραμμάτων, να αποτελέση για όλους τους πιστούς της Ελληνικής Ορθοδόξου Αρχιεπισκοπής Αμερικής ημέρα κατά την οποία θα αποφασίσουμε να επενδύσουμε τα δώρα που μας χάρισε ο Θεός στην συνέχιση και διατήρηση αυτής της πλουσίας κληρονομιάς ωραιότητος και καλωσύνης, προς ώφελος των ψυχών μας, των παιδιών μας και του κόσμου μας.

 

Με πατρική εν Χριστώ αγάπη,

... ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος