Ἀριθ. Πρωτ.: 09 / 11

30 Ἰανουαρίου 2011

Ἑορτή τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν

καί Ἡμέρα Ἑλληνικῶν Γραμμάτων

 

Διά τοῦτο καί ἡμεῖς...οὐ παυόμεθα ὑπέρ ὑμῶν

προσευχόμενοι καί αἰτούμενοι, ἵνα πληρωθῆτε

τήν ἐπίγνωσιν τοῦ θελήματος αὐτοῦ ἐν πάσῃ σοφίᾳ

καί συνέσει πνευματικῇ, περιπατῆσαι ἀξίως τοῦ

Κυρίου εἰς πᾶσαν ἀρεσκείαν, ἐν παντί ἔργῳ

ἀγαθῷ καρποφοροῦντες καί αὐξανόμενοι τῇ

ἐπιγνώσει τοῦ Θεοῦ.

(Κολοσσαεῖς 1:9-10)

Πρός τούς Σεβασμιωτάτους καί Θεοφιλεστάτους Ἀρχιερεῖς, τούς Εὐλαβεστάτους Ἱερεῖς καί Διακόνους, τούς Μοναχούς καί Μοναχές, τούς Προέδρους καί Μέλη τῶν Κοινοτικῶν Συμβουλίων, τά Ἡμερήσια καί Ἀπογευματινά Σχολεῖα, τίς Φιλοπτώχους Ἀδελφότητες, τήν Νεολαία, τίς Ἑλληνορθόδοξες Ὀργανώσεις καί ὁλόκληρο τό Χριστεπώνυμον πλήρωμα τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀμερικῆς.

Προσφιλεῖς Ἀδελφοί καί Ἀδελφές ἐν Χριστῷ,

Στήν ἑορτή μνήμης τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν καί Οἰκουμενικῶν Διδασκάλων, Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου καί Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ἁρμόζει ὡς Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί νά συγκεντρωθοῦμε στίς ἐκκλησίες μας καί νά εὐχαριστήσουμε τόν Θεό γιά τήν εὐλογία τήν ὁποία λαμβάνουμε μέσα ἀπό τήν μαρτυρία καί καθοδήγηση αὐτῶν τῶν Ἁγίων. Ἐπίσης, ἁρμόζει νά συνδέσουμε αὐτή τήν ἑορτή μνήμης μέ τόν ἐτήσιο ἑορτασμό τῆς Ἡμέρας τῶν Ἑλληνικῶν Γραμμάτων. Οἱ μεγάλοι αὐτοί Πατέρες ἦταν ἄνθρωποι βαθείας γνώσεως, θαυμαστές τῆς ὡραιότητος καί σημασίας τῆς Γλώσσης καί τεχνίτες τοῦ γραπτοῦ καί προφορικοῦ λόγου. Γνώριζαν, ἐπίσης, τήν ἀξία καί τήν σημασία τῆς μορφώσεως στήν ἀνάπτυξη τοῦ ἀνθρωπίνου δυναμικοῦ καί τήν καλλιέργεια τῆς ψυχῆς.

Γιά τούς Τρεῖς Ἱεράρχες ἡ ἀπόκτηση γνώσεως δέν ἦταν αὐτοσκοπός. Ἀσφαλῶς, ἐπιβεβαίωσαν ὅτι ἡ προσεκτική μελέτη, ἡ πειθαρχία τοῦ νοῦ καί ἡ πνευματική ἐνασχόληση μέ ἰδέες καί φαινόμενα ἀποτελοῦν σημαντικές λειτουργίες τῆς ἀνθρώπινης ἱκανότητος. Ἀλλά, ὡς ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, ἐτόνισαν ἐπίσης τήν σχέση γνώσεως καί πίστεως. Ἀπαντώντας στήν ἐρώτηση τοῦ τί εἶναι πρῶτο καί τί δεύτερο, ὁ Ἅγιος Βασίλειος ἔγραψε, Ἐμεῖς ξέρουμε ὅτι γενικά στήν παιδεία ἡ πίστη προηγεῖται τῆς γνώσεως, ἀλλά στήν διδασκαλία μας, ἕστω καί ἄν κάποιος λέγει ὅτι ἡ γνώση προηγεῖται τῆς πίστεως, δέν διαφωνοῦμε (Ἐπιστολή 235). Γιά τόν Ἅγιο Βασίλειο, ἡ γνώση ἡ ὁποία προηγεῖται τῆς πίστεως ὁδηγεῖ στόν Θεό. Ἡ γνώση ἡ ὁποία ἐπιγινώσκει τήν ἔννοια περί Θεοῦ καί ἡ ὁποία θεωρεῖ τήν Σοφία Του καί τήν Ἀγαθότητά Του, μᾶς ὁδηγεῖ στό νά δεχθοῦμε τόν Θεόν ὡς Δημιουργό μας. Λέγει: Ταύτῃ τῇ γνώσει ἡ πίστις ἀκολουθεῖ καί τοιαύτῃ πίστει ἡ προσκύνησις.

Γιά τόν Ἅγιο Γρηγόριο ἡ σχέση τῆς γνώσεως καί τῆς πίστεως συνδέεται μέ τήν γνώση τοῦ Θεοῦ, ἤ πιό συγκεκριμένα, μέ αὐτό τό ὁποῖο γνωρίζουμε καί αὐτό τό ὁποῖο δέν μποροῦμε νά γνωρίζουμε γιά Ἐκεῖνον. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος λέγει ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἄπειρος καί ἀκατάληπτος, ὑπερβαίνων τήν ἀντίληψιν περί χρόνου καί φύσεως, καί μόνον ἀμυδρῶς καί ἀνεπαρκῶς νοούμενος ὑπό τῆς διανοίας. Ὅμως δηλώνει ὅτι αὐτή ἡ περιορισμένη γνώση τοῦ ἀκαταλήπτου τοῦ Θεοῦ ὁδηγεῖ σέ θαυμασμό, καί ὡς ἀντικείμενο θαυμασμοῦ γίνεται ἀντικείμενον πόθου καί ποθούμενον ὁδηγεῖ σέ κάθαρση, καί ἡ κάθαρση κάνει τόν ἄνθρωπο θεοειδῆ. Ἔτσι, ὅταν ἔχουμε γίνει θεοειδεῖς λέγει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος, ὁ Θεός μπορεῖ, γιά νά χρησιμοποιήσουμε μία τολμηρή ἔκφραση, νά προσομιλῇ μαζί μας ὡς συγγενεῖς (Δεύτερος Λόγος περί Πάσχα).  Ἔτσι, ἡ κατανόηση ὅτι πολλά στοιχεῖα περί τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ κεῖνται πέραν τῆς δικῆς μας ἀντιλήψεως μᾶς ὁδηγεῖ σέ βαθύτερη πίστη πρός Αὐτόν καθώς καί σέ βαθύτερη κοινωνία μαζί Του.

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ὁμιλεῖ περί γνώσεως κατά παρόμοιον τρόπον στην ὁμιλία του στό χωρίο πρός Κολοσσαεῖς 1:9-10 τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Στήν ἀνάλυσή του αὐτῆς τῆς ἐπιστολῆς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, ὁ Χρυσόστομος λέγει ὅτι ἀληθινή πλάνη εἶναι τό νά μή γνωρίζει ὁ ἄνθρωπος τόν Θεό. Ἔτσι, ἡ ἀληθινή γνώση εἶναι ἡ γνώση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καί ἡ βίωση κατά τρόπον ὁ ὁποῖος αὐξάνει τήν γνώση περί Θεοῦ. Ὁ Χρυσόστομος τονίζει, ἐπίσης, ὅτι γιά νά γνωρίσῃ κάποιος τόν Θεό, πρέπει νά γνωρίζῃ καί νά πιστεύῃ στόν Χριστό, τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ ὁ Ὁποῖος φανέρωσε τόν Πατέρα καί τήν ἀγάπη Του γιά μᾶς.

Ἡ σχέση τῆς γνώσεως καί τῆς πίστεως εἶναι σημαντική γιά τό νόημα καί τόν σκοπό τῆς ζωῆς μας στό σύγχρονο κόσμο. Ἐνῶ ζοῦμε σ’ ἕναν κόσμο ὁ ὁποῖος βρίθει πληροφοριῶν καί τρόπων ἀποκτήσεως καί ἀποθηκεύσεως ὅλο καί περισσοτέρας γνώσεως, μποροῦμε παρά ταῦτα νά ποῦμε ἐπίσης ὅτι ζοῦμε σ’ ἔναν κόσμο ὅπου πολλοί εἶναι θρησκευτικῶς ἀγράμματοι, ἔχοντες ἐλαχίστη ἤ καθόλου γνώση περί Θεοῦ. Ἡ πραγματικότητα αὐτή τονίζει τήν μοναδικότητα τοῦ ἑορτασμοῦ μας. Τήν Ἡμέρα αὐτή τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν καί τῶν Ἑλληνικῶν Γραμμάτων, συνδυάζουμε τήν ἔμφαση στή μόρφωση, στήν πνευματική ἀνάπτυξη, στή γλώσσα, στή μουσική, στίς τέχνες καί σ’ ἄλλους τομεῖς τῆς γνώσεως μέ τήν ἀλήθεια τῆς πίστεώς μας. Ἐπιβεβαιώνουμε ὅτι ἡ γνώση καί ἡ πίστη δέν λειτουργοῦν ἀνεξάρτητα, ἀλλά ὅπως διαπιστώνεται ἀπό τή ζωή καί τή διδασκαλία τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, τοῦ Μεγάλου Βασιλείου καί τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου, ἀλληλοεπιδροῦν στίς ἱκανότητες καί στήν ὕπαρξή μας, καί τελικά στή σχέση μας μέ τόν Θεό. Ἀναγνωρίζουμε, ἐπίσης, ὅτι ἡ γνώση περί Θεοῦ εἶναι ἡ βάση, τό μέτρο καί ὁ σκοπός πάσης γνώσεως. Ὅταν γνωρίζουμε τόν Θεό, κατανοοῦμε τήν ἀξία τῆς γνώσεως περί ὅλων ἐκείνων τά ὁποῖα Ἐκεῖνος δημιούργησε. Στή σχέση μας μέ τόν Θεό, ἀνακαλύπτουμε τήν σοφία καί τήν διάκριση νά χρησιμοποιοῦμε τή γνώση μέ τρόπους οἱ ὁποῖοι ὑποστηρίζουν τήν ζωή καί τήν εὐημερία. Διαπιστώνουμε ἐπίσης ὅτι ἡ γνώση μᾶς ὁδηγεῖ στήν πίστη καί ταυτοχρόνως ἐνδυναμώνει τήν πίστη μας σ’ Αὐτόν.

Αὐτή ἡ διαπίστωση τῆς σχέσεως τῆς πίστεως μέ τήν γνώση εἶναι ἡ ἀλήθεια τήν ὁποία καλούμεθα νά βιώσουμε καί νά προσφέρουμε στούς ἄλλους. Πρόκειται περί διαπιστώσεως ζωῆς καί ὑπάρξεως ἡ ὁποία θά ἔπρεπε νά χαρακτηρίζῃ τήν ἀλληλεπίδρασή μας μέ τόν κόσμο καί τούς ἀνθρώπους γύρω μας. Πρόκειται περί ἀληθείας ἡ ὁποία θά ἔπρεπε νά κατευθύνῃ τίς προσπάθειές μας στήν καλλιέργεια τῶν παιδιῶν καί τῶν νέων μας ἔτσι ὥστε νά προετοιμασθοῦν πνευματικῶς καί διανοητικῶς γιά μία ἐπιτυχημένη ζωή ἡ ὁποία θά ἔχει βαθειές ρίζες στή γνώση τοῦ Θεοῦ. Εἶναι διαπίστωση ἡ ὁποία θά πρέπει νά ὁδηγήσῃ τόν καθένα ἀπό μᾶς στήν ἀναζήτηση τοῦ θελήματός Του καί σέ βαθύτερη γνώση τῆς ἀληθείας Του μέσα ἀπό τήν προσευχή, τήν λατρεία καί τήν μελέτη τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως.

Σᾶς προσκαλῶ τήν ἡμέρα αὐτή νά εὐχαριστήσουμε τόν Θεό γιά τήν ὡραία καί πλούσια μαρτυρία πίστεως τήν ὁποία μᾶς χάρισαν οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες. Εἴθε, ἐπίσης, νά διαβεβαιώσουμε τήν πνευματική μας δέσμευση στήν συνέχιση αὐτῆς τῆς μαρτυρίας μέσα ἀπό τήν προσφιλῆ μας Ἑλληνική κληρονομιά τῆς μορφώσεως καί τῆς γνώσεως ἡ ὁποία οὐσιαστικῶς μᾶς ὁδηγεῖ στή γνώση τῆς κοινωνίας μέ τόν Θεό.

Μέ πατρική ἐν Χριστῷ ἀγάπη,

† ὁ  Ἀρχιεπίσκοπος Ἀμερικῆς Δημήτριος