ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ

Ἀριθ. Πρωτ. 07/07

30 Ἰανουαρίου 2007

Ἑορτή Τριῶν Ἱεραρχῶν

Πρός τούς Σεβασμιωτάτους καί Θεοφιλεστάτους Ἀρχιερεῖς, τούς Εὐλαβεστάτους Ἱερεῖς καί Διακόνους, τούς Μοναχούς καί Μοναχές, τούς Προέδρους καί Μέλη τῶν Κοινοτικῶν Συμβουλίων, τά Ἡμερήσια καί Ἀπογευματινά Σχολεῖα, τίς Φιλοπτώχους Ἀδελφότητες, τήν Νεολαία, τίς Ἑλληνορθόδοξες Ὀργανώσεις καί ὁλόκληρο τό Χριστεπώνυμον πλήρωμα τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀμερικῆς.

Ἀγαπητοί ἀδελφοί καί ἀδελφές ἐν Χριστῷ,

Ἐπ’ εὐκαιρίᾳ τοῦ χαρμοσύνου γεγονότος τῆς Ἑορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν καί τῆς ἐνδόξου μνήμης τῶν φωστήρων αὐτῶν καί πρωταθλητῶν τῆς Ὀρθοδόξου Χριστιανικῆς πίστεώς μας, καλούμεθα νά μελετήσουμε τούς λόγους οἱ ὁποῖοι κατέστησαν τούς ἀνθρώπους αὐτούς ἐξαίρετα παραδείγματα κοινωνίας μέ τόν Θεό, σταθερότητος πίστεως καί ἁγιότητος ζωῆς. Ὁ Βασίλειος ὁ Μέγας, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος εἶναι γνωστοί καί προσφιλεῖς ὡς ἄνθρωποι μεγάλης πίστεως καί σοφίας οἱ ὁποῖοι προσέφεραν τίς ζωές, τίς ἀνιδιοτελεῖς ὑπηρεσίες καί τά προσόντα των γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ, τήν προαγωγή τῆς Ἐκκλησίας καί τή σωτηρία τῶν ἀνθρώπων.

Ἡ προσφορά αὐτή ζωῆς καί διακονίας ἑκάστου τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ἐνισχύθηκε ἀπό τίς πνευματικές καί διανοητικές ἱκανότητές των οἱ ὁποῖες καλλιεργήθησαν ἀπό μικρή ἡλικία. Ἐκτός τῆς ἀνατροφῆς καί μορφώσεώς των, τά πεπραγμένα τῆς ζωῆς καί τά μεγάλα θεολογικά ἔργα των ἀπεκάλυψαν τά τεράστια προσόντα μέ τά ὁποῖα ἦταν προικισμένοι. Χρησιμοποίησαν αὐτά τά προσόντα γιά νά ὑπηρετήσουν τόν Κύριό μας. Δέν ἀποσκοποῦσαν στήν αὐτοπροβολή των, ἀλλ’ ἐργάσθηκαν γιά νά ἐνδυναμώσουν τήν πίστη τῶν ἄλλων, νά προαγάγουν τήν εὐαγγελική καί φιλανθρωπική ἀποστολή τῆς Ἐκκλησίας, καί νά προετοιμάσουν τόν ἑαυτό των καί τούς συνανθρώπους των γιά τήν αἰώνια ζωή στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Ἐγνώριζαν ὅτι οἱ διανοητικές ἱκανότητές των ἦσαν δῶρα τοῦ Θεοῦ. Ἐγνώριζαν, ἐπίσης, ὅτι αὐτές οἱ ἱκανότητες θά πραγματοποιοῦσαν πολύ περισσότερα στήν ὑπηρεσία τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς ἀνθρωπότητος ἐάν συνοδεύονταν ἀπό μία δυνατή πνευματική ζωή καί τήν δύναμη καί παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Αὐτή ἡ γνώση καί ἐμπειρία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἡ ὁποία εἶναι ἔκδηλη στά γραπτά τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν βασιζόταν πρωτίστως στή διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Στό περίφημο δοκίμιό του, Περί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὁ Μέγας Βασίλειος παραθέτει ἐκτεταμένα ἀποσπάσματα ἀπό τά Εὐαγγέλια καί τίς ἐπιστολές τοῦ Ἀποστόλου Παύλου ἐπιβεβαιώνοντας τόν ρόλο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στήν τελείωσή μας, ὄχι διά μέσῳ διανοητικῶν διεργασιῶν, ἀλλά μέσῳ τῆς καθάρσεως τῆς ψυχῆς. Ἀποστρεφόμενοι τήν ἁμαρτία, γινόμεθα «πνευματικά ὄντα μέσῳ τῆς κοινωνίας μας μέ τό Πνεῦμα», λέγει. Καθώς ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ ἀποκαθίσταται ἐντός μας, τό Ἅγιο Πνεῦμα μᾶς φανερώνει ὅλο καί πιό πολύ τό μυστήριο καί τήν ὡραιότητα τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, μέσῳ τῆς ἰδικῆς μας ψυχῆς γνωρίζουν οἱ ἄλλοι τήν χάρη τοῦ Θεοῦ. Ὁ Μέγας Βασίλειος λέγει, «Ὅπως ἀκριβῶς μία δέσμη ἡλιακοῦ φωτός φωτίζει λαμπερά καί διάφανα σώματα καί τά ἴδια αὐτά μεταβάλλονται σέ ἀπαστράπτοντα κέντρα ... ἔτσι καί οἱ ψυχές ἐντός τῶν ὁποίων κατοικεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα ... γίνονται πνευματικές καί ἀκτινοβολοῦν τήν χάρη των στούς ἄλλους» (Περί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, 9).

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, ἐπίσης, ἐγνώριζε καί ἐπιβεβαίωσε τόν ρόλο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος διά τῆς προσφορᾶς τῶν ἱκανοτήτων του πρός δόξαν Θεοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό διαφαίνεται στόν ἐμπνευσμένο χαρακτήρα τῶν θεολογικῶν Λόγων του. Ἰδιαιτέρως, ὅμως, φαίνεται, στόν δωδέκατο Λόγο του τόν ὁποῖο ἐξεφώνησε κατά τήν διάρκεια τῆς ἐνθρονίσεώς του ὡς Ἐπισκόπου Ναζιανζοῦ. Λέγει: « Ἄνοιξα τό στόμα μου, καί εἰσέπνευσα τό Πνεῦμα, καί παραδίδω τόν ἑαυτόν μου καί τήν ὕπαρξή μου στό Πνεῦμα, τήν πράξη καί τόν λόγο μου, τήν ἀπραξία καί τήν σιωπή μου, μόνον ἄς μέ κρατήση καί καθοδηγήση Ἐκεῖνος, καί ἄς κινήση τό χέρι καί τόν νοῦ καί τή γλώσσα ὅπως εἶναι πρέπον καί ὅπως Ἐκεῖνος θέλει ... Εἶμαι ὅργανο τοῦ Θεοῦ ... ὄργανο πού ἐναρμονίζεται καί παίζεται ὑπό τοῦ χαρισματικοῦ καλλιτέχνου, τοῦ Πνεύματος.» (Λόγος 12). Οἱ παραπάνω λέξεις ἀντικατοπτρίζουν τήν βαθειά συνειδητοποίηση τῆς καθοδηγητικῆς παρουσίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. 

Ἡ παρουσία καί καθοδήγηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὑπογραμμίσθηκε, ἐπίσης, ἀπό τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο στίς εἰσαγωγικές λέξεις τῆς πρώτης Ὁμιλίας του στό κατά Ματθαῖον. Λέγει: «Θά ἔπρεπε νά μή ζητοῦμε τήν βοήθεια τοῦ γραπτοῦ Λόγου, ἀλλά μᾶλλον νά παρουσιάζουμε μιά ζωή τόσο καθαρή οὕτως ὥστε ἡ χάρη τοῦ Πνεύματος νά εἶναι στίς ψυχές μας ἀντί τῶν βιβλίων, καί ὅπως αὐτά εἶναι γραμμένα μέ μελάνι, ἔτσι καί οἱ καρδιές μας πρέπει νά γράφονται μέ τό Πνεῦμα». Στό σημεῖο αὐτό, ὁ Χρυσόστομος ἐπιβεβαιώνει ἕνα πολύ δυναμικό στοιχεῖο τῆς πίστεώς μας. Βεβαίως, ὁ Θεός ἀποκαλύπτει Ἑαυτόν μέσῳ τῶν κειμένων τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἀλλά, ταυτοχρόνως, ἡ παρουσία καί καθοδήγησή Του μᾶς προσφέρονται κάθε στιγμή καί σέ κάθε ἔκφανση τῆς ζωῆς διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Μέσῳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, οἱ ψυχές, καρδιές καί διάνοιές μας μποροῦν νά φωτισθοῦν μέ τήν ἀλήθεια, καί μποροῦμε νά ὁδηγηθοῦμε θέτοντας σέ ἑφαρμογή τά δῶρα καί τίς ἱκανότητές μας γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ καί τή σωτηρία τῶν ἄλλων.

Στό σύγχρονο κόσμο μας, ἀποδίδεται τεράστια σημασία στίς ἀτομικές ἱκανότητες. Ἀπό μικρή ἡλικία, τά παιδιά συμμετέχουν σέ πλῆθος δραστηριο-τήτων καί παρακολουθοῦνται προσεκτικά γιά τυχόν διάκρισή των σέ τομεῖς διανοητικῶν, ἀθλητικῶν ἤ καλλιτεχνικῶν ἱκανοτήτων. Αὐτή ἡ πρακτική μπορεῖ νά ἀποβῇ πολύ ὠφέλιμη ἐάν συνδυασθῇ μέ τίς οἰκογενειακές καί πνευματικές ἀνάγκες τοῦ παιδιοῦ. Ἐπίσης, πολύ ὠφέλιμο μπορεῖ νά εἶναι ὅταν ἡ ἐπιδίωξη γιά ἐπιτεύγματα εἶναι στενά συνδεδεμένη μέ τήν ἐκ Θεοῦ βοήθεια. Ἡ πίστη μας καί τό παράδειγμα τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν προσφέρουν ἰσορροπία ἡ ὁποία μᾶς βοηθᾶ νά κατανοήσουμε πῶς οἱ προσωπικές ἱκανότητές μας συνδέονται μέ τή σχέση μας μέ τόν Θεό. Τό κλειδί γιά τήν κατανόηση αὐτῆς τῆς σχέσεως εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἐπιτρέπουμε στό Ἅγιο Πνεῦμα νά μᾶς ὁδηγήσῃ στό θέλημα τοῦ Θεοῦ; Εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀποτυπωμένο στίς ζωές μας ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα ἔτσι ὥστε οἱ ἄλλοι νά μποροῦν νά κατανοήσουν τήν πίστη μας καί νά μᾶς ἀκολουθήσουν στήν πορεία πρός τήν αἰώνια ζωή;

Αὐτά εἶναι καίρια ἐρωτήματα γιά τήν ἀνάπτυξή μας ὡς Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν καί τήν ἱκανότητά μας νά ἀντιμετωπίζουμε τίς καθημερινές προκλήσεις τῆς ζωῆς στή σύγχρονη κοινωνία. Δέν ἀποτελοῦν ἐρωτήματα σχεδιασμένα νά δεχθοῦν ἁπλές καί περιορισμένες ἀπαντήσεις, ἀλλά μᾶλλον εἶναι ἀνοικτά καί συνεχῆ ἐρωτήματα πού ἀξίζουν τήν προσοχή μας καθ’ ὅλη τή διάρκεια τῆς γήινης ὑπάρξεώς μας, τήν προσοχή πού κατά τόν ἴδιο τρόπο τούς ἀπέδωσαν μέγιστες μορφές τῆς Ἐκκλησίας μας ὅπως οἱ Ἅγιοι Βασίλειος, Γρηγόριος καί Χρυσόστομος. Εἶναι, λοιπόν, δικαιολογημένο νά κρατήσουμε αὐτά τά ἐρωτήματα καί αὐτές τίς προκλήσεις στό προσκήνιο τῆς καρδιᾶς καί διανοίας μας αὐτή τήν μεγάλη ἡμέρα τῆς Ἑορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν. Προσεύχομαι ὁ Θεός νά ἐμφυσήσῃ σέ ὅλους μας τήν δύναμη καί σοφία τοῦ Παναγίου καί Ζωοποιοῦ Του Πνεύματος, ὅπως μᾶς ἐδίδαξαν οἱ περίλαμπροι Ἱεράρχες καί Οἰκουμενικοί Διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας μας. Εἴθε ὁ Κύριος, διά πρεσβειῶν τῶν Ἁγίων Τριῶν Ἱεραρχῶν, νά χαρίζῃ τόν φωτισμό Του στή διάνοια καί ψυχή σας καί τήν εἰρήνη Του στή ζωή σας. 

Μέ πατρική ἐν Χριστῷ ἀγάπη,

+ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀμερικῆς Δημήτριος